Image
Wordt België een politiestaat?
Foto: Jebulon
Wordt België een politiestaat?
Opinie
4 minuten

Bij twee regeringspartijen, NV-A en CD&V, lijkt de verkiezingskoorts te hebben toegeslagen rond het thema veiligheid. Zij het dan op een eenzijdige, repressieve manier. Vooral de NV-A haalt het grof geschut boven in de ‘strijd tegen de terreur’.

Dat mag je letterlijk nemen. Partijvoorzitter Bart De Wever pleit voor een “gewapend bestuur” in Antwerpen. Hij wil ook bestuurlijk i.p.v. strafrechtelijk kunnen optreden tegen “potentieel gevaarlijke geradicaliseerde individuen”, ook als er geen strafbare feiten zijn gepleegd.

Nog voor de opening van het politieke jaar introduceerde de NV-A het ideetje van ‘preventieve detentie’ in een heus Veiligheidsplan. Grote termen en overdrijvingen worden hierin niet geschuwd. Volgens de partij is elke locatie “een potentieel oorlogsfront” en dus moeten we naar een wettelijk kader voor het uitroepen van de noodtoestand. Daar mag “uiteraard niet lichtzinnig mee worden omgegaan”, maar als je het plan leest, lijkt het precies dat te willen doen. De voorgestelde veiligheidsmaatregelen zijn naast terrorisme ook gericht tegen “andere calamiteiten die een destructieve impact kunnen hebben op de openbare orde, de sociale cohesie en de publieke veiligheid”. Net de partij die er afgelopen zomer een sport van heeft gemaakt om te polariseren, moslims viseert (boerkini, onverdoofd slachten), vluchtelingen stigmatiseert en voor zowat alles wat mis gaat met de vinger naar het zuiden van het land wijst, wil de noodtoestand kunnen inroepen als de ‘sociale cohesie’ in gevaar komt.

Binnen het kader van zo’n noodtoestand kan de Nationale Veiligheidsraad het leger inzetten, publieke bijeenkomsten verbieden, huisarrest opleggen en administratieve huiszoekingen verrichten. Verder kan een concreet propagandaverbod voor “een bepaalde groepering als IS” worden ingesteld of kunnen websites offline worden gehaald. We moeten blijkbaar vertrouwen hebben in de goede bedoelingen van onze overheid want volgens het NV-A-document kunnen al deze maatregelen zonder voorafgaandelijke rechtelijke tussenkomst. Hoewel de noodtoestand op essentiële punten tegenstrijdig is met de grondwet, vindt de NV-A dat de invoering ervan via de gewone wetgeving geregeld moet kunnen worden.

De partij verwijst als voorbeeld naar de invoering van de noodtoestand in Frankrijk, maar daar heeft die alvast niet kunnen verhinderen dat er opnieuw ernstige aanslagen gepleegd werden. Frankrijk illustreert vooral hoe de rechtsstaat onder druk komt te staan. Franse mensenrechtenorganisaties trokken al geregeld aan de alarmbel wegens systematische mensenrechtenschendingen, waaronder het gebruik van excessief geweld. Uit cijfers blijkt dat vooral moslims – in de meeste gevallen onterecht – er het slachtoffer van zijn. Maar ook activisten zijn de pineut. De noodtoestand maakte bijvoorbeeld de repressie tegen actievoerders tijdens de klimaattop in Parijs mogelijk.

Het veiligheidsplan van de NV-A is in hetzelfde bedje ziek. We moeten onze waarden verdedigen, maar dit plan begraaft ze net. De noodtoestand is een instrument waar autoritaire heersers graag gebruik van maken om politieke tegenstanders of critici uit de weg te ruimen. Zo vormt de Turkse noodtoestand, die een paar dagen na de mislukte staatsgreep van 15 juli werd afgekondigd, nu het kader voor een grootschalige heksenjacht op critici van het regime.

Een ander probleem is de definiëring van het begrip ‘terreur’. Ook hier bulkt de geschiedenis van voorbeelden van politiek misbruik. Wat voor de ene een vrijheidsbeweging is, is voor de ander makkelijk een terrorist. Terrorisme is een politiek label. Uiteraard is de noodtoestand die de N-VA bepleit specifiek gericht tegen terroristische aanslagen zoals gepleegd in Brussel afgelopen maart. Er is echter voldoende wetgeving voorhanden om criminele activiteiten (met inbegrip van terreurdaden) aan te pakken.

Wat is er aan de hand? De NV-A is eerst en vooral een partij die graag de nadruk legt op de repressieve aanpak van veiligheidsproblemen. De lancering van haar Veiligheidsplan gaat echter ook gepaard met een element van electorale show. Verschillende maatregelen van het plan waren immers eerder al afgeschoten door de regeringspartners. Stoerdoenerij voor de eigen achterban dus. Verder is het een afleidingsmanoeuvre dat het falen van het bestaande antiterreurbeleid moet verdoezelen: de gebrekkige communicatie tussen inlichtingendiensten zoals in het geval Abdeslam bijvoorbeeld.

Het veiligheidsplan van de NV-A doet tenslotte geen enkele poging om de oorzaken van terreur te begrijpen en aan te pakken. Waarom radicaliseren jongeren die eerder geen enkele affiniteit hadden met de islam tot gewelddadige extremisten? Eind vorig jaar legde de Verenigde Naties een Actieplan op tafel dat de nadruk legt op de preventie van terrorisme. Het plan en de woorden van VN-secretaris-generaal Ban Ki-moon lijken Brussel helemaal niet bereikt te hebben: “Ik ben ervan overtuigd dat de creatie van open, evenwichtige, inclusieve en pluralistische gemeenschappen gebaseerd op het volle respect van de mensenrechten en met economische kansen voor iedereen, het meest tastbare en betekenisvolle alternatief is voor gewelddadig extremisme en de meest veelbelovende strategie is om gewelddadig extremisme onaantrekkelijk te maken.”

Onze regering doet net het omgekeerde. Het bespaart op die departementen die een betekenisvolle bijdrage kunnen leveren in de preventie van terreur. In de plaats daarvan zet ze in op een onproductieve ‘oorlog tegen terreur’ in het buitenland: het bombarderen van Irak en Libië voedt de IS-propaganda tegen de ‘kruisvaarders’. Ondertussen viseert de binnenlandse repressie jonge moslims die zich alsmaar meer gediscrimineerd en uitgesloten voelen – koren op de molen voor rekruteerders van terreurgroepen. De regering geeft gewelddadige extremisten m.a.w. exact waar ze naar op zoek zijn.

Dit is het edito van het Tijdschrift Vrede (nr 439 – juli, augustus, september 2016)


Iets fouts of onduidelijks gezien op deze pagina? Laat het ons weten!

Land

Nieuwsbrief

Schrijf je in op onze digitale nieuwsbrief.