In het Midden-Oosten, een regio van politieke instabiliteit en conflicten, zijn we getuige van een versterkte wapenwedloop. Dat leert ons de recente studie van het Stockholm International Peace Research Institute – SIPRI. De regio is al tot de tanden bewapend, maar toch blijft een proces aan de gang van toenemende opwaardering van de militaire capaciteit met het nieuwste en meest efficiënte wapentuig op het gebied van gevechtsvliegtuigen en luchtafweerraketten.

Het jongste SIPRI-document over de globale wapenverkopen toont dat de uitvoer naar het Midden-Oosten voor de periode van 2005-2008, met 20 procent gestegen is in vergelijking met de voorafgaande vijf jaar. Deze landen zijn goed voor 17 procent van de totale mondiale wapenhandel.

De opbouw van de wapenarsenalen in het Midden-Oosten vindt zijn oorsprong bij de gefundeerde veronderstelling dat Israël meer dan 200 kernkoppen bezit en jaarlijks een enorme financiële militaire hulp van de Verenigde Staten krijgt. Maar de werkelijke katalysator voor deze heroplevende wapenwedloop in de regio wordt toegeschreven aan de angst van de Arabische staten voor een mogelijk Iraans kernwapen.

Het feit dat Iran consistent blijft ontkennen dat ze kernwapenambities heeft, zelfs zegt dat kernwapens in strijd zijn met de islam en het duidelijke gebrek aan evidentie dat ze daadwerkelijk dergelijke wapens wil verwerven, doen de vermoedens rijzen dat de Islamitische republiek als boeman gebruikt wordt om de wapenhandel te promoten. Het is interessant om vast te stellen dat de vier belangrijkste wapenverkopers in de regio in volgorde de Verenigde Staten, Frankrijk, Duitsland en Groot-Brittannië zijn. Het zijn voornamelijk deze Westerse machten die de internationale gemeenschap 'waarschuwen' voor de Iraanse bedreiging. Parijs, Londen en Berlijn vormen ook de zogenaamde 'EUR 3' van de P5+1 onderhandelingsgroep met Iran (de vijf permanente leden van de Veiligheidsraad + Duitsland). De toponderhandelaars zijn dus meteen ook de belangrijkste wapenverkopers in de regio. Zij hebben een rechtstreeks belang bij het opkloppen van de angst voor Teheran.

Saoedi-Arabië, de grootste olie-exporteur ter wereld, spendeert jaarlijks 33 miljard dollar aan bewapening. Het leeuwendeel van deze uitgaven is voor de aankoop van het Patriot Sam (surface to air missile) rakettensysteem van de VS en voor de aankoop in het voorbije jaar van 72 eurofighters die door Groot-Brittannië worden geleverd. De andere Golfstaten, Koeweit, Bahrein, Qatar en Oman, hebben eveneens belangrijke wapenaankopen verricht bij Westerse wapenleveranciers.

Vergelijkende cijfers tonen dat de Verenigde Arabische Emiraten ( minder dan 4 procent van de landoppervlakte van Saoedi-Arabië) de meest lucratieve wapenmarkt voor conventionele wapens van de regio uitmaakt. De VAE zijn nu de vierde grootse wapenimporteur ter wereld, na China, India en Zuid-Korea, aldus het SIPRI rapport. Met een bevolking van ongeveer zes miljoen, zijn de Verenigde Arabische Emiraten de kampioenen voor de aankoop van wapens per hoofd van de bevolking. In de voorbije vijf jaar waren ze goed voor 33 percent van de totale wapenhandel naar het Midden-Oosten.

Pieter Weseman van SIPRI heeft vastgesteld dat de VAE allerlei soorten wapens aankochten, maar “in de voorbije tien jaar bestond een groot deel van de wapenimport vooral uit gevechtsvliegtuigen en hun bijbehorende bewapening, alsook grondkruisraketten en luchtdoelraketten”.

De drie belangrijkste wapenleveranciers van de VAE zijn de Verenigde Staten, Frankrijk en Duitsland. Ongeveer 60 procent van de wapenimporten van de VAE komt uit de VS, die sinds 2003, 80 F16 gevechtsvliegtuigen en vier Patriot Sam systemen hebben geleverd. Het grootste deel (35 procent) van de Franse wapenverkoop gaat om 62 Mirage toestellen.

Alsof dit nog niet voldoende vuurkracht oplevert, worden de Golfstaten verder aangezet om nog meer wapentuig aan te kopen. Volgens de bevindingen van Weseman, voeren de VAE onderhandelingen met Frankrijk en de VS voor de aankoop van nieuwe en modernere gevechtsvliegtuigen om hun 'oude' - vijf jaar geleden aangekochte - vliegtuigen te vervangen. Kennelijk voltrekken de wapenaankopen van de VAE zich sinds 2005 -06 in een versneld tempo. De politieke geografie van de Golf regio is ongetwijfeld een bepalende factor in deze wapenwedloop. De Perzische Golf die Iran scheidt van zijn Arabische buurlanden is een druk bevaren zeeroute, beter gekend als de straat van Hormuz. Ongeveer 40 procent van de verhandelde olie moet door deze smalle zeestraat.

Onder de dreiging van sancties en een eventueel militair optreden door de VS en zijn bondgenoten, heeft Teheran er van zijn kant mee gedreigd de smalle zeestraat te blokkeren. Mocht dit werkelijk gebeuren dan worden de Arabische buurlanden in 90% van hun handelsinkomsten getroffen. Vooral de VAE zijn gevoelig voor een eventuele Iraanse blokkade en ze hebben inderdaad al een lang lopend dispuut over drie olierijke eilanden in de straat van Hormuz. Deze spanningen werden tijdens het recente bezoek aan de VAE van Stuart Levey, vice-staatssecretaris van financiën van de VS, nogmaals zeer duidelijk. Hij herhaalde de mantra van Obama, Sarkozy, Merkel en Brown, om de sancties tegen Iran op te drijven.

Terwijl de VS, Frankrijk, Duitsland en Groot-Brittannië hun onbewezen beweringen en veronderstellingen herhalen dat Iran een bedreiging is voor de stabiliteit in het Midden-Oosten, zou de internationale gemeenschap zich eigenlijk moeten laten leiden door objectieve gegevens over de realiteit.

De gevaarlijke en destabiliserende wapenwedloop in het Midden-Oosten die de zelfverklaarde vaandeldragers “van de wereldwijde democratie en veiligheid” aanzwengelen, heeft alleen maar hun eigen politieke doelstellingen en de lucratieve wapenhandel op het oog, tot grote vreugde van de wapenindustrie. Om deze wapenmarkt te laten bloeien doen ze er alles aan om de spanningen te intensifiëren en bij de burgers een angstgevoel te kweken.

In het jongste SIPRI rapport wordt heel duidelijk aangetoond dat niet Iran de bewapeningsspiraal bevordert. Teheran is geen grote wapenimporteur en komt pas op de 30ste plaats in de wereldranglijst van de wapenaankopers.

Bron: Sipri Jaarboek 2009

Making a Killing; US-NATO Fuel New Arms races in the Middle East – Finian Cunningham