De Arabieren en resolutie 1441
6 minuten

Niet eerder gezien: eensgezindheid in de Arabische Liga ('al-Rabita al-Arabiya')
Al eerder gehoord: oorverdovende stilte in de Arabische straten.

DE RESOLUTIE

Begin november werd na een paar maanden gepalaver over punten en komma's resolutie 1441 door de voltallige VN-Veiligheidsraad goedgekeurd. De Irakese regering moest hiermee de nieuwe wapeninspectieteams van de VN toelaten, eender waar en eender wanneer. Het is de inspecteurs zelfs toegestaan Irakezen voor ondervraging naar het buitenland te brengen. Binnen de maand na de stemming (dus op 8 december) moest een rapport klaarliggen met alle gegevens over mogelijke chemische, biologische, nucleaire en ballistische wapens en/of aanmaakprogramma's. En de minste tegenwerking, of zelfs vermoede 'niet-medewerking', kan voldoende zijn om te verklaren dat Irak 'zijn verplichtingen niet nakomt'.

Vooral voor de invulling van dat laatste, waren die punten en komma's belangrijk: ieders interpretatie moest mogelijk blijven. De tijd die erover heen ging, was nodig voor het diplomatieke spel van 'vraag en aanbod' (lees: omkoperij) op het schaakbord van ongelijke machtsverhoudingen.

Dat in meer dan één geval de resolutie de Irakese soevereiniteit schendt, doet al bijna niet meer ter zake. Het is dansen op de rand van het toelaatbare...

REACTIES VAN DE ARABISCHE LEIDERS

Onverdeeld positief tegenover de resolutie. En dat vraagt enige toelichting.

Immers, de Irakese bevolking, tot nader order voornamelijk Arabieren (met daarnaast een belangrijke minderheid Koerden), zit reeds meer dan een decennium in een Amerikaans-Britse wurggreep, en nu proberen de VS hun oorlogsaspiraties via de VN te legitimeren. Er wordt bovendien nergens melding gemaakt van Israëls schendingen van het internationaal recht en verscheidene resoluties door hun bezettingsregime en bezit van massavernietigingswapens. Voldoende redenen voor Arabische staten om net niet een onderdeel te worden van dit Amerikaans beleid. Waarom dan toch een ja-stem (en bijvoorbeeld geen onthouding) van Syrië, dat op dit moment op de 'Arabische stoel' in de VN-Veiligheidsraad zit?

Ten eerste: er werd geopteerd voor de strategie 'van binnenuit', waarbij men (als zwakke partner) zichzelf niet van bij 't begin buitensluit, maar een poging doet om de discussie en het resultaat te beïnvloeden.

Ten tweede: de Syrische positie leunde sterk aan bij deze van Frankrijk, Rusland en China, 3 van de 5 vetogerechtigde Veiligheidsraadleden. Toen deze hun instemming met de resolutie lieten blijken, kon Syrië – uit vrees voor het verlies van belangrijke bondgenoten – moeilijk blijven tegenpruttelen. Bovendien had Saddam laten uitschijnen dat hij de resolutie wilde accepteren, dus was het voor Syrië (tenslotte toch ook geviseerd door de VS) niet aangewezen een strenger standpunt in te nemen.

Ten derde: Syrië beweert dat het garanties (mondeling en schriftelijk) kreeg van de 5 permanente veiligheidsraadsleden dat de resolutie niet zou worden gebruikt als voorwendsel voor een militaire aanval op Irak.

Tenslotte: om het unilaterale optreden van de VS te verhinderen, was unanimiteit bij de stemming noodzakelijk als krachtig signaal.

Tot zover de achterliggende politiek- strategische redenen van de ja-stem.

Ondertussen bewijzen een aantal belangrijke staten in de regio, die meer dan Syrië afhankelijk zijn van Amerikaanse steun, dat ze op het scherp van de snee kunnen lopen en alle verschillende 'loyauteiten' pogen te combineren. Egypte doet zijn best om Irak te overhalen geen enkel precedent te scheppen dat de VS zou kunnen aangrijpen om tot (zwaardere) aanvallen over te gaan. Dat terwijl Mubarak ook (tegen beter weten in?) blijft volhouden dat de VS terug langs de VN zullen moeten passeren als ze een grootscheepse(re) actie willen voeren tegen Irak.

Jordanië houdt zich opvallend gedeisd. Er doen geruchten de ronde dat de Amerikanen (terug) één van de Hashemieten op een troon in Irak zouden willen installeren...

En het Saoedische vorstenhuis is na de heibel van 11/09/01 weer wat voorzichtiger geworden in z'n omgang met Bush en Co. Staatjes als Qatar en Koeweit trekken de Amerikaanse kaart, maar proberen het niet geheel ongenuanceerd te doen. Libië, anders de grote criticus van het gebrek aan Arabische solidariteit binnen de Arabische Liga, moest bij dit item van de agenda even een beetje 'dimmen'.

Ach, in een periode waarin de meeste Arabische landen slechter af zijn dan een 15-tal jaren geleden, waarin ze bijna zo afhankelijk zijn als ten tijde van de kolonisatie, waarin ze (impliciet?) militair bezet en/of omsingeld waren (door de VS), is het beetje afremmen van het bruut Amerikaans geweld al een hele overwinning. Zeker als je het verkoopt als het 'afwenden van een oorlog' tegen de Iraki's – toch deel van de Arabische natie. Ook al weten/vrezen de Arabieren, volk én leiders, dat die cowboys hen proberen te 'indianiseren' door hen te ontwapenen (= weerloos maken), hen te controleren en pesten, hen met de rug tegen de muur te zetten en hen uiteindelijk (eventueel) zelfs af te knallen. (Israël geeft alvast het voorbeeld.)

Hoe lang zullen de koordjes van dit marionettenspel voor het volk nog standhouden?

DE ARABISCHE STAAT/STRAAT

Terwijl in Westerse landen kleine en grotere demonstraties waren, voor én na de resolutiestemming, tegen een oorlog op Irak, zagen we niets van die aard in de Arabische straten. Toegegeven, nieuws uit het Arabische binnenland bereikt ons zelden of nooit, maar satelliet- en internetwatchers (zoals ik) zouden manifestaties van enige omvang toch hebben opgemerkt. Niet dus. Waarom?

Wel, met enige uitzondering van misschien Libanon en overal in andere vormen en gradaties, wordt het de Arabieren niet toegestaan oppositie te tonen (en liefst zelfs helemaal geen dissidente mening te hebben). Mensen wordt ook zelden hun mening gevraagd, laat staan dat er rekening mee gehouden wordt.

"Ja maar", zal u denken, "in april dit jaar, tijdens de zware militaire acties en herbezetting van grote steden in Palestina, hoorden en zagen we toch hele menigten van Rabat tot Sana?" Inderdaad: deze uitlaatklep van woede en frustratie was nodig vóór de adrenaline zich tegen het eigen regime met zijn lakse reacties t.o.v. Israël zou keren. Een zuiver pragmatische en strategische zet van de regimes, gericht op eigenbehoud.

Misschien zien we de massa toch nog op straat komen bij een groots(er) militair offensief in Irak, maar of het in dit geval daarbij zal blijven, blijft een onbeantwoorde vraag.

Laten we niet de fout maken te denken dat de Arabieren totaal onverschillig en apathisch staan t.o.v. de ontwikkelingen in de regio. Zo neemt het 'stille verzet' zoals de boycot van Amerikaanse (en Israëlische) producten toe. Maar de machteloosheid en soms ook moedeloosheid van een groot deel van de bevolking bij een zoveelste 'bewijs' dat ze noch door hun eigen regeringen, noch door de rest van de wereld (en dan vooral het Westen) au sérieux worden genomen, groeit ook. Welke lange termijnresultaten dat zal opleveren, staat open voor speculatie.

Het ironische is wel dat de VS maar met hun plannen in Irak kunnen doorzetten omdát de Arabische straat zo zwak is. Tezelfdertijd proclameert Washington dat "de regio dringend aan democratisering toe is", waarbij Irak als 'stichtend voorbeeld' zal dienen (Israël komt niet meer voor deze functie in aanmerking).

De Arabische landen kunnen inderdaad een democratische opbouw gebruiken, maar welk 'soort democratie' zullen de VS 'steunen', wetende dat een aantal van hun 'belangen' (lees: imperialistische veroveringen) moeilijker te verkrijgen zullen zijn?! "Mo mag het weten."

Ondertussen profiteren de VS van deze zwakke Arabische staten, waar de politiek bijna overal een verpersoonlijking van de leider is. Deze leiders zijn erg pragmatisch in de keuzes om hun eigen macht te behouden. Maar – o ironie – als de VS 'grote schoonmaak' kunnen houden in Irak, dan kunnen ze dat evengoed in de andere landen... En wat als 'de massa' op straat komt? Als de Arabische leiders dat willen vermijden, zullen ze hun uiterste best mogen doen om een oorlog op Irak tegen te houden. Wat de Arabische bevolking de stille bondgenoot van Irak maakt.

De Arabische leiders balanceren op de slappe koord van onvoorspelbaarheid, waarbij strategieën worden bepaald op basis van wat men veronderstelt dat zou kunnen gebeuren. Gezien de zwakke internationale positie van de regimes, en hun ondemocratische binnenlandse positie, hebben ze weinig manoeuvreerruimte, en houden ze zich aan het beperken van de risico's.

Internationale politiek blijft een spelletje 'berekend gokken', de toekomst één groot vraagteken.

 

Bronnen: www.arabicnews.com
www.ahram.org.eg/weekly
www.dailystar.com.lb
www.jordandaily.com
www.theage.com.au
www.uitpers.be

 

Tine Holvoet


Iets fouts of onduidelijks gezien op deze pagina? Laat het ons weten!

Nieuwsbrief

Schrijf je in op onze digitale nieuwsbrief.