De stormloop op olie en gas in de Middellandse Zee
Artikel
8 minuten

Dit is een artikel van F. William Engdahl, vertaald en bewerkt door Antoine Uytterhaeghe, over de recente ontdekking van aanzienlijke gas- en olievoorraden in de Middellandse zee en alle gevolgen hiervan voor de regio.

Griekse ‘energie-Sirtaki’

De ontdekking eind 2010 van een enorme hoeveelheid gas voor de Israëlische kust aan de Middellandse Zee, zorgde ervoor dat de buurlanden van Israël hun eigen kusten ook begonnen te onderzoeken. Men ontdekte zo dat de hele oostelijke Middellandse Zee zwemt in gigantische ongerepte olie- en gasvoorraden. Voorlopige exploraties voor de kusten van Griekenland, Turkije, Cyprus en potentieel ook Syrië, hebben bevestigd dat er daar ook imponerende reserves aan gas en olie te vinden zijn. Deze ontdekking heeft enorme politieke, geopolitieke en economische consequenties. En ze zou ook wel eens militaire consequenties kunnen hebben.

Te midden van de huidige desastreuze financiële crisis, valt het niet te verwonderen dat de Griekse regering de exploratie naar olie en gas opdreef. In december 2010, toen het er nog naar uitzag dat de Griekse crisis opgelost zou geraken zonder de gigantische reddingspakketten en privatiseringen die ondertussen doorgevoerd zijn, stelde de Griekse minister van Energie een speciale groep van experts samen die de mogelijke grote aanwezigheid van olie en gas in de Griekse wateren moest onderzoeken. Zeker na de succesvolle kleinere ontdekking van olie in 2009, werd er meer geïnvesteerd in het boren in de wateren voor de Griekse kust. Er werden grote geologische onderzoeken gedaan. Men schat nu dat er in de Ionische Zee ten westen van Griekenland meer dan 22 miljard vaten olie zitten en dat de noordelijke Egeïsche Zee zo'n 4 miljard vaten herbergt. De zuidelijke Egeïsche Zee en de wateren rond Kreta moeten nog geëxploreerd worden, dus de cijfers kunnen nog aanzienlijk de lucht inschieten. Een eerder rapport van de Griekse Nationale Raad voor Energiebeleid stelde dat “Griekenland een van de minst geëxploreerde landen in Europa is op het vlak van koolwaterstoffen-potentieel [olie en gas].”

Sinds de ontdekking van de nieuwe Griekse voorraden, is het land verwikkeld in een eigenaardige dans met het Internationaal Muntfonds (IMF) en de EU-regeringen, een soort van 'energie-Sirtaki' over de vraag wie deze energiebronnen zal beheren en uiteindelijk wie ervan zal profiteren. Als zelfs maar een fractie van de nu veronderstelde voorraden geëxploiteerd zou worden, zou dit de financiële toestand van Griekenland en de hele regio, grondig kunnen transformeren. David Hynes, de olie-expert van de Tulane Universiteit in New Orleans stelt dat Griekenland waarschijnlijk zijn volledige publieke schuld kan afbetalen via de ontwikkeling van deze pas gevonden olie en gasvelden. Hij schatte vrij behoudend in dat de exploitatie van de reserves die al ontdekt zijn, het land over 25 jaar meer dan 302 miljard euro zou kunnen opleveren. De Griekse regering is net verplicht geworden om zich akkoord te verklaren met een pakket van massale ontslagen in de ambtenarij, loonsverlagingen en algemene pensioensverlagingen, om toegang te krijgen tot een tweede ronde EU en IMF-leningen, die het land alleen maar dieper in de economische afgrond zal storten. Met name de EU regeringen -waaronder de Duitse- en het IMF eisen dat Griekenland zijn waardevolle havens en bedrijven (waaronder ook de energiebedrijven) zou verkopen om de staatsschuld te verlagen. De plannen roepen bijvoorbeeld op tot een gedeeltelijke privatisering van het gasbedrijf van de Griekse staat (DEPA), door 65% van de aandelen te verkopen. Opkopers zouden hoogstwaarschijnlijk uit het buitenland komen. Onder de meest gunstige omstandigheden zou de verkoop van al deze activa het land misschien 50 miljard euro opleveren.

Naast het feit dat het IMF van Griekenland eist dat het zijn publieke oliebelangen zou verkopen kampt Griekenland met een ander aanzienlijk probleem. Griekenland heeft geen 'Exclusieve Economische Zone' (EEZ) gedeclareerd in zijn wateren, zoals de meeste andere landen die naar olie boren, wel doen. Een EEZ geeft een staat speciale rechten over de mineralen in zijn eigen wateren . Dit werd vastgelegd in de Derde Conventie van de Verenigde Naties over het Zeerecht (UNCLOS), dat van kracht ging in november 1994. Onder UNCLOS III, kan een natie een EEZ uitroepen van 2000 zeemijlen vanaf zijn kustlijn.

Evangelos Kouloumbis, een voormalige Griekse minister van Industrie stelde onlangs dat Griekenland “50% van zijn behoeften zou kunnen dekken met de olie in de offshore velden van de Egeïsche Zee. Het enige obstakel is daarbij de Turkse oppositie tegen een eventuele Griekse exploitatie.” Turkije, dat aan de andere kant van de Egeïsche Zee ligt, kondigde immers al aan dat indien Griekenland verder exploreert in de Egeïsche zee, het dit zal beschouwen als een oorlogsverklaring. Tot nu toe heeft dit geen ernstige gevolgen gehad, vermits de omvang van de olie- en de gasreserves niet gekend waren. Maar nu is de situatie helemaal veranderd.

Hillary danst de Sirtaki ook…

In juli 2011 sloot Washington zich aan bij de Griekse energie-Sirtaki. De Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken, Hillary Clinton, vloog naar Athene samen met haar Speciale Gezant voor Euraziatische Energie, Richard Morningstar. Morningstar was de Speciale Adviseur over de Diplomatie rond het Kaspische Energiebekken ten tijde dat Hillary's echtgenoot Bill Clinton president was (1993-2001). Morningstar was ook een van Washington's strategische agenten in de geopolitieke strijd van de VS om de Sovjet-Unie te ontmantelen en het door chaos geteisterde Rusland te omringen met vijandige pro-NAVO staten. Samen met zijn controversiële assistent, Matthew Bryza, was Morningstar de belangrijkste architect van Washington's geopolitiek gemotiveerde olie- en gaspijplijnprojecten die de gasreserves van Rusland en het Russische aardgasbedrijf Gazprom, moeten isoleren van de EU. Bryza is een openlijke tegenstander van Gazprom's South Stream-project, de aanleg van een gaspijplijn doorheen de oostelijke en mediterrane staten. Morningstar is de VS-specialist in economische oorlogsvoering tegen de Russische energie-diplomatie. Hij was een vurig pleitbezorger van de creatie van de BTC-oliepijplijn, die van de Azerbeidzjaanse hoofdstad Baku, via Tbilisi in Georgië, langs de Turkse Mediterrane haven van Ceyhan loopt. Dit zeer kostelijke project werd alleen maar ontworpen om Rusland en de Russische pijplijnen te omzeilen. De Obama-administratie is dus niet helemaal neutraal wat de nieuwe Griekse olie- en gasreserves betreft. Morningstar stelde openlijk voor aan Griekenland en Turkije dat ze al hun historische geschillen -onder meer over het betwiste Cyprus- opzij zouden schuiven en alle olie- en gasreserves in de Egeïsche zee onder een gezamenlijk beheer zouden brengen. Hij heeft de Griekse overheid ook aangeraden om de samenwerking met Moskou aan de South Stream en Bourgas-Alexandroupolis gaspijplijn-projecten te laten vallen. Drie dagen nadat Hillary Clinton Athene verlaten had, stelde de Griekse regering de creatie voor van een nieuw overheidsagentschap om de aanbestedingen voor olie- en gasonderzoek te leiden en uiteindelijk de booraanvragen te behandelen. Volgens een rapport van de Griekse analist Aristoteles Vassilakis, gepubliceerd in juli 2011, dringt Washington er zo bij Griekenland op aan om samen te werken met Turkije rond de energievoorraden, omdat het op korte termijn een gunstige formule wil doordrukken om de opbrengsten van de olie en het gas te verdelen. Volgens het rapport stelde Washington voor dat Griekenland 20% van de opbrengsten zou krijgen, Turkije ook 20% en dat het Amerikaanse energiebedrijf 'Noble Energy Company' uit Houston Texas, het leeuwendeel van 60% zou binnenrijven. Noble Energy Company is nu al met succes aan het boren in de Israëlische en Griekse wateren. Bill Clinton is momenteel trouwen een lobbyist voor Noble Energy Company. 

De complicatie Cyprus...

Alsof de geopolitieke puzzel nog niet ingewikkeld genoeg is, heeft Noble Energy, nu ook gigantische volumes gas ontdekt in de wateren voor de Republiek Cyprus. In december 2011 kondigde het energiebedrijf reeds aan dat het een immens offshore gasveld gevonden had vlakbij Cyprus. De bestuursvoorzitter van Noble Energy, Charles Davidson, stelde in de pers: “Deze laatste ontdekking in Cyprus benadrukt verder de kwaliteit en betekenis van dit bekken van wereldklasse.”

Cyprus is echter een zeer gecompliceerd geval. Zoals onlangs ontsloten geheime documenten van de VS-regering onthulden, faciliteerde de voormalige Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken, Henry Kissinger, de levering van wapens aan het Turkse regime van eerste minister Bulent Ecevit (een voormalige student van Kissinger aan de Universiteit van Harvard) om een militaire invasie van Cyprus te organiseren in 1974. Het eiland werd daardoor opgedeeld in een etnisch Turks noorden en een etnisch Grieks zuiden: de Griekse Republiek Cyprus. Deze splitsing is nog altijd van kracht. De Kissinger-strategie, waarvan men gelooft dat ze gesteund werd door de Britten, was bedoeld als voorwendsel om een permanente Amerikaanse en Britse militaire luisterpost te installeren in de oostelijke Middellandse Zee, ten tijde van de Koude Oorlog.

Vandaag is het etnisch Griekse zuiden, waar Noble Energy Company grote gasvelden gevonden heeft, een lid van de EU. President Demetris Christofias, is de enige nationale leider in de Europese Unie die zichzelf een communist noemt. Hij is ook een hechte vriend van Israël, en van Rusland. Bovendien is hij heel kritisch ten opzichte van het Amerikaans buitenlands beleid, alsook van het buitenlands beleid van Turkije. Israël plant momenteel de constructie van een gaspijpleiding die van de Israëlische Levantine-gasvelden, door de Grieks-Cypriotische wateren, naar het Grieks vasteland moet lopen, vanwaar het gas verkocht kan worden op de EU-markt. De regeringen van de Griekse Republiek Cyprus en Israël bakenden hun respectievelijke Exclusieve Economische Zones in onderling overleg af. Turkije werd volledig buiten deze deal gehouden. Het gevolg was een openlijke dreiging van Turkije gericht aan Grieks Cyprus, ook omdat het een akkoord gesloten heeft met Noble Energy Company. Daarop verklaarde Rusland dan weer dat het geen Turkse bedreigingen tegen Grieks Cyprus meer zou tolereren, wat de Turks-Russische relaties verder compliceerde. De relaties tussen Turkije en Israël, die ooit vrij vriendschappelijk waren, zijn de laatste jaren onder het Buitenlands Beleid van premier Erdogan, meer en meer gespannen. Turkije heeft zijn grote bezorgdheid geuit over Israël's recente innige banden met de historische vijanden Griekenland en de Griekse Republiek Cyprus. Turkije's bondgenoot, de Turkse Republiek Noord-Cyprus, vreest dat het zijn billijk deel van de gasopbrengsten wel eens zou kunnen mislopen, nadat Israël en Grieks Cyprus een akkoord getekend hebben dat de 250 km zee tussen de twee gebieden, verdeelt.

Het wordt duidelijk, vooral wanneer we een blik werpen op een kaart van het oostelijk Middellands-Zeegebied, dat de toekomstige olie- en gaswelvaart daar, gauw aan het evolueren is in een conflictzone van gigantische omvang, waarbij strategische belangen betrokken zijn van de VS, Rusland, de EU, Israël, Turkije, Syrië en Libanon.


Iets fouts of onduidelijks gezien op deze pagina? Laat het ons weten!

Nieuwsbrief

Schrijf je in op onze digitale nieuwsbrief.