Nea Demokratia' (ND) regeert in Griekenland na een eigenaardige 'verkiezingszege' afgelopen juni. Deze conservatieve zusterpartij van CD&V 'won' vooral omdat 'Europa' met getrokken pistool de kiezers diets maakte dat het Nea Demokratia of de chaos zou worden. De zogenaamde chaos, zijnde een zege van Syriza, de linkse coalitie die het aandurft de Europese liberale onlogica in twijfel te trekken. Maar zelfs de ND -een van de hoofdverantwoordelijken voor de chaos- kan niet verder leven met die onlogica die een voorspelbare economische neerwaartse spiraal op gang bracht, waarvan het einde nog niet in zicht is.

Nea Demokratia (29%) haalde in de parlementsverkiezingen van 17 juni 2012, 2% meer stemmen dan de links-radicale coalitie Syriza. De conservatieve partij is daardoor overwinnaar van de tweede verkiezingsronde, nadat de eerste poging (op 6 mei 2012) in een impasse eindigde doordat er geen regeringscoalitie gevormd kon worden. De grootste partij krijgt volgens het Grieks politiek systeem een bonus van 50 parlementszetels (van de 300) en is daardoor niet te omzeilen voor een regeringsvorming. Zowel Nea Demokratia als Syriza wonnen 10% extra stemmen in de enkele weken tussen de twee verkiezingen, omdat het zo belangrijk was de eerste plaats te veroveren om die bonus van 50 extra zetels te kunnen binnenrijven. Dat werkte uiteraard een polarisatie in de hand ten koste van de vele andere lijsten. Zeker die van de Communistische Partij van Griekenland (KKE), die nochtans sterk kan mobiliseren en in de bedrijven erg actief is. De KKE viel in de verkiezingen van bijna 9% in de eerste ronde op 4,5% in de tweede ronde, vooral omdat veel van haar kiezers 'nuttig' -dus op Syriza- stemden. De KKE wordt daarmee tegelijk ook afgestraft voor haar sektaire houding (o.a. niet bereid tot samenwerking) tegenover de rest van links. De communistische partij is de rechtstreekse voortzetting van de partij die na de Tweede Wereldoorlog -waarin ze een grote rol speelde in het verzet tegen de nazi’s- de burgeroorlog verloor tegen een coalitie van Griekse en Amerikaanse militairen. Tijdens een rechtstreekse tv-uitzending in de aanloop naar de verkiezingen, sloeg een vertegenwoordiger van de fascistische partij 'Gouden Dageraad' -in juni weer goed voor 7%- de KKE-politica Liana Kanelli in het gezicht in een discussie over die burgeroorlog.

Nea Demokratia heeft een trouwe kern kiezers bestaande uit gegoede Grieken die geen belastingen betalen. Het volstaat om langs enkele stranden bij Athene de exclusieve clubs aan te doen, om te merken dat de crisis zeker niet iedereen treft. De hoge score van ND was vooral te wijten aan de vele 'angststemmen' die bovenop de vaste stemmen van de rijkeren gerekend konden worden.

Syriza

Syriza is een coalitie van radicaal-linkse groepen, waarvan de kern gegroeid is uit het 'eurocommunisme' van de jaren 1970 (een stroming die de breuk maakte met de toen erg stalinistische KKE). Deze coalitie haalde zeer veel stemmen onder arbeiders, jongeren en in de volksbuurten. Het koos na de verkiezingen wijselijk voor de oppositie. Vanuit die positie kan het verzet voeren tegen de dictaten uit het hoofdkwartier van de EU. Syriza dankt zijn electorale sprong voorwaarts van 10% vooral aan de vele kiezers die de coalitie naar de eerste plaats wilden hijsen als tegengewicht voor de conservatieve ND. Andere kiezers -zelfs een deel van hen dat voordien links stemde- lieten zich overdonderen door de angstcampagne in binnen- en buitenland die waarschuwde dat Syriza Griekenland in de afgrond zou storten. De EU stond als het ware met het pistool op de slaap van de Grieken gericht om hen te dwingen 'goed' te kiezen. De Ieren met hun referendum over het Europese Verdrag van Lissabon enkele jaren geleden kunnen over die handelswijze meespreken. De dreiging heeft in Griekenland vooral gewerkt bij ambtenaren en gepensioneerden, die vreesden helemaal zonder inkomsten te vallen “want met Syriza zou er geen geld meer zijn”. De 'realist' van Syriza, Yannis Dragasakis -ooit nog minister van Nationale Economie in een coalitie van links met ND- had nochtans dagelijks beklemtoond dat een regering met Syriza geen eenzijdige acties zou ondernemen gericht tegen Europa. Ze zou alleen reageren op provocaties en het niet nakomen van akkoorden vanwege ‘Brussel’. In de constante stroom van alarmerende waarschuwingen kwam de kalmerende boodschap van Dragasakis echter moeilijk over.

Spiraal

Intussen geeft zelfs de nieuwe Nea Demokratia premier Samaras toe dat de neerwaartse spiraal waartoe de dictaten van ‘Brussel’ hebben geleid, moet afgeremd worden. De rechtse remedie is er een van respijt. De door Europa geëiste hervormingen zullen ingevoerd worden, maar men wil graag een uitstel van de terugbetalingen van de reddingsleningen. Respijt alleen zal de neerwaartse spiraal echter niet kunnen doorbreken, bovendien is er binnen Europa voorlopig nog geen sprake van respijt. Tussen de twee verkiezingen in, leende de Griekse staat 4,2 miljard euro bij het Europees 'Reddingsfonds’ en stortte dit bedrag onmiddellijk terug door aan de Europese Centrale Bank (ECB) om de Griekse staatsobligaties terug te betalen die de ECB had aangekocht. De ECB won 840 miljoen euro aan intresten bij die operatie. De Griekse schatkist werd er uiteraard berooider van. Maar tegelijk blijven de ECB en de Europese Commissie eisen dat er verder in de Griekse uitgaven gesnoeid wordt, wat met mathematische zekerheid leidt tot een verdere inkrimping van het nationaal inkomen, waarmee nochtans de afbetaling van de schulden moet gebeuren. Zelfs de ND zegt dat dit zo niet verder kan.

EU-hardnekkigheid

De bekende Griekse auteur Vasilis Vasilikos stond voor de verkiezingen van 17 juni op de lijst van 'Democratisch Links' (DIMAR). Het sociaal-democratische DIMAR voegde zich samen met de Panhelleense Socialistische Beweging (PASOK) -de grootste Griekse sociaal-democratische partij- bij de Nea Demokratia om de nieuwe regering te vormen, die nu de strenge bezuinginsplannen van Europa moet doorvoeren en tegelijkertijd minder strenge voorwaarden qua schuldafbetaling moet zien te verkrijgen. Volgens Vasilikos is Griekenland door Europa uitgekozen als proefkonijn: “Griekenland is de zwakste schakel. Vandaar dat ze besloten hun bezuinigingsmaatregelen hier op te dringen. Maar het draait uit op een mislukking”. Hij is niet de enige Griekse autoriteit die denkt dat Griekenland geviseerd wordt als een testgebied om een beleid van drastische sociale afbouw op uit te proberen. Zoals te voorspellen viel, loopt dit experiment niet goed af. Christine Lagarde, directrice van het IMF liet optekenen dat de Grieken maar eens belastingen moeten betalen [zodat er meer nationale inkomsten gegenereerd worden om de schulden mee af te betalen]. “Ik kan er geen medelijden mee hebben”, aldus Lagarde. Uit de mond van iemand die geen eurocent belastingen betaalt omdat haar functie daarvan is vrijgesteld, klinkt dat wel wrang. Ongelijk heeft ze daarom niet, maar het gaat niet om 'de Grieken', wel om een aantal Grieken, die samen de grootste inkomens hebben. Tenzij Lagarde vindt dat mensen met een inkomen van 400 euro tot 800 euro per maand, eindelijk maar eens moeten gaan betalen. Griekenland heeft inderdaad dringend nood aan een normaal belastingstelsel en een indijking van de zwarte economie. Maar moet 'EU-president' Herman Van Rompuy daarom de les lezen aan de Grieken? Hij is toch medeverantwoordelijk voor een Belgisch belastingsysteem dat ook verre van optimaal werkt. Een ding is zeker, de Nea Demokratia noch coalitiepartner PASOK zullen hun vroegere cliëntelistische politiek kunnen verderzetten, daar is nu eenmaal geen financiële ruimte meer voor.

Wat nu?

De nieuwe premier Samaras en zijn regering bevinden zich hoe dan ook in een erg benarde positie. Ze voelen langs de ene kant de hete adem in de nek van een linkse oppositie die sterk kan mobiliseren en langs de andere kant is er de dwingende hand van Europa. Naast een billijker belastingsysteem heeft Griekenland, net zoals zoveel andere landen in Europa, dringend nood aan een herindustrialisatie, de productiviteit van de economie moet opgekrikt worden. In Frankrijk is er nu zelfs een minister, Arnaud Montebourg, die uitsluitend daarmee belast is. Het inzicht dat de afbouw van de industrie veel landen economisch zwaar heeft verzwakt, is wel nogal laat doorgedrongen. In Griekenland staat de industrie nog maar in voor 11% van de nationale productie. Brussel noch Athene verroerden een vin toen de Griekse textielbaronnen hun fabrieken integraal naar Centraal-Azië verhuisden (delokalisatie). Alle pijlen moesten gericht worden op de dienstensector. De EU zorgde voor overvloedige kredieten om die economische verschuiving te maken. Maar nu herinneren Griekse economisten eraan dat diensten de industrie begeleiden en ze niet vervangen. Een (te) late bekering. Niet alleen de industrie, ook de landbouw is volledig afgebouwd. De toetreding tot de EU had tot gevolg dat Griekenland zijn grenzen moest openstellen, iets waar de weinig gemoderniseerde Griekse landbouw niet tegen bestand was. Op het platteland is de landbouw grotendeels aan zijn lot overgelaten. De Grieken moeten zelfs tomaten invoeren uit Egypte om een Griekse salade te kunnen samenstellen. En het zijn de verantwoordelijken voor die gang van zaken -zowel in Athene als in Brussel- die nu de 'nodige hervormingen' moeten doorvoeren om het tij te doen keren? Zonder te breken met de liberale onlogica wordt dit een verloren zaak.

www.uitpers.be, nr. 144, juli-augustus 2012

Dit artikel verscheen ook in Vrede - n° 416 | juli - augustus 2012

Kent u Vrede nog niet? Vraag hier een gratis proefnummer aan, of neem een abonnement en maak dit tijdschrift mee mogelijk.