Image
israel-sudan-shutterstock_1147782830-1
Opportunisme zorgt voor toenadering tussen Israël en Soedan
Artikel
5 minuten

Het Soedanese overgangsbewind heeft zopas verklaard dat Khartoem de relaties met Israël zal normaliseren. Eerder haalden de Verenigde Arabische Emiraten en Bahrein al de banden aan met Israël. Soedan doet dat nu ook, zij het met het mes op de keel.

Soedan is daarmee het derde land in de reeks van zogenaamde Abrahamakkoorden die er moeten voor zorgen dat Israël uit zijn regionaal isolement wordt gehaald. De verwachting is dat Oman na de Amerikaanse presidentsverkiezingen van 3 november 2020 eveneens deze ‘Abrahamclub’ gaat vervoegen. Zoals de voorgaande akkoorden komt de Soedanese-Israëlische toenadering er op Amerikaans initiatief. Dat betekent niet dat de betrokken landen elkaar nu in de armen gaan vliegen. Ze doen dat uit opportunisme.

Soedan niet langer op terreurlijst

Soedan is er in de eerste plaats op uit om van de VS-terreurlijst te worden gehaald en legitimiteit te herwinnen na jaren van autoritair bewind onder Omar al-Bashir. Soedan prijkt sinds einde jaren negentig op de lijst met staten die het terrorisme steunen. Dat was een gevolg van de aanwezigheid van Osama Bin Laden (Al Qaida) in het land en diens rol in de aanslagen op de VS-ambassades in Nairobi en Dar es-Salaam op 7 augustus 1998. Daarbij kwamen 200 mensen om. Nochtans was bin Laden al in 1996 – onder Amerikaanse druk - het land uitgezet.

Na maandenlange straatprotesten maakte een militaire staatsgreep in april 2019 een einde aan het bewind van Omar al-Bashir. Sindsdien zit het land in een politieke overgangsfase met grondwetshervormingen die het land moeten democratiseren met als sluitstuk verkiezingen eind 2022. Het overgangsbewind erfde van al-Bashir evenwel een schuldenlast van 60 miljard dollar en een land in economische crisis. Tijdens een ontmoeting met de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Mike Pompeo in Khartoem in augustus liet Generaal Abdel Fattah Burhan van de Soedanese Soevereiniteitsraad weten dat hij op zoek is naar jaarlijks 3 miljard dollar aan economische hulp voor de komende 3 jaar. Een maand later zei Pompeo dat de VS Soedan van de terreurlijst konden halen op voorwaarde dat het land relaties met Israël aanknoopt. Dat laatste is een gevoelige kwestie. In 2012 zou Israël volgens het toenmalig bewind onder meer achter de explosie in een wapenfabriek in Khartoem hebben gezeten en enkele andere militaire acties, o.a. tegen vermeende wapentransporten voor de Palestijnse organisatie Hamas. Bovendien is de vraag of de Soedanese bevolking een dergelijke normalisering met Israël zal slikken van een overgangsbewind dat over onvoldoende democratische legitimiteit beschikt. Verschillende politieke tenoren in het land lieten al hun protest horen. In elk geval moet een nog te installeren overgangsparlement de deal met Israël bekrachtigen. En hoewel Washington bevestigde dat het Soedan van de terreurlijst gaat halen, wordt in het Amerikaans Congres veel tegenwicht verwacht.

Netanyahu wil de vruchten plukken

Ook voor Israël gaat het niet meteen om een plotse liefdesverklaring met een oude vijand. Allereerst moet het diplomatieke succes van de Abrahamakkoorden de aandacht afleiden van de binnenlandse problemen. De afgelopen weken kwamen tienduizenden demonstranten op straat in verschillende Israëlische steden tegen de economische problemen, de van corruptie beschuldigde premier Netanyahu en de manier waarop hij de Covid-crisis heeft aangepakt. De eerdere akkoorden met de Verenigde Arabische Emiraten en Bahrein lijken in dat opzicht alvast geen indruk te maken op het publiek dat nog steeds massaal ging demonstreren.

Netanyahu hoopt desondanks de geschiedenis in te gaan als de eerste premier die erin geslaagd is om Israël uit het regionaal isolement te halen en daar zo de economische vruchten van te plukken. Zo presenteerde Netanyahu een kaart waarop hij toonde hoe Israëlische vliegtuigen via Soedan vlugger naar Zuid-Amerika kunnen vliegen “wat veel geld uitspaart”. Hoewel Soedan ook natuurlijke rijkdommen herbergt, is het vooral de strategische ligging van het land aan de Rode Zee die Israël voordelen kan opleveren. Soedan was in het verleden ook een belangrijke thuishaven voor Hamas, de Palestijnse verzetsorganisatie die ideologisch thuis is bij de moslimbroeders in Egypte, Soedan en andere Arabische landen. Tot 2014 zou het land een belangrijke rol hebben gespeeld als draaischijf voor Iraanse wapens aan Gaza. Hoewel de activiteiten van Hamas in Soedan zijn afgenomen, vreest de Palestijnse organisatie dat het antiterreurluik van het akkoord tussen Soedan en Israël negatieve gevolgen zal hebben voor de internationale banden van Hamas. Israël van zijn kant ziet het als een nieuwe kans om Hamas te verzwakken.

VS-presidentsverkiezingen

Voor Washington tenslotte vormen de Abrahamakkoorden een logisch verlengstuk van de sterk pro-Israëlische politiek van het Witte Huis onder president Trump. Die komen er na de erkenning van de Israëlische soevereiniteit over de bezette Golanhoogten, de erkenning van Jeruzalem als hoofdstad van Israël, de verhuis van de Amerikaanse ambassade (telkens tegen het internationaal recht in) en tot slot het Amerikaanse ‘vredesplan’ van Trumps schoonzoon Kushner dat in werkelijkheid gewoon een plan is dat tegemoet komt aan een eenzijdig lange Israëlische verlanglijst. De akkoorden met verschillende Arabische landen moeten een nieuwe impuls geven aan dat ‘vredesplan’. President Trump hoopt met zijn diplomatieke successen in het Midden-Oosten daar ook voordeel uit te halen tijdens de komende presidentsvern een kiezingen.

Palestijnse reactie

De Palesrijnse Autoriteit "veroordeelt en verwerpt"de normalisering van de relaties tussen Arabische staten en Israël omdat het in strijd is met resoluties van Arabische topbijeenkomsten en het 'Arabisch vredesinitiatief' van 2002. Dat 'initiatief biedt normalisering met Israël aan, in ruil voor een volledige terugtrekking van Israël uit de bezette gebieden (Gaza, Westelijke Jordaanoever en de Golanhoogten), een rechtvaardige oplossing van het Palestijnse vluchtelignenprobleem op basis van resolutie 194 (recht op terugkeer en compensatie voor de geleden schade) en een Palestijnse staat met Oost-Jeruzalem als hoofdstad.


Iets fouts of onduidelijks gezien op deze pagina? Laat het ons weten!

Basisinfo

Nieuwsbrief

Schrijf je in op onze digitale nieuwsbrief.