"Het uitblijven van positieve signalen uit Teheran dwingt de Belgische diplomatie om erover na te denken of, misschien, sancties noodzakelijk zijn", zei uittredend minister Vanackere na een EU-bijeenkomst op 9 mei 2010. Intussen heeft Iran een gesprek aanvaard met de Hoge Vertegenwoordiger van de EU, Catherine Ashton. Dit dossier puilt uit van de intellectuele oneerlijkheid, de vooringenomenheid en het meten met twee maten en twee gewichten. Zal de NPT-Herzieningscnferentie in New York (3-28 mei 2010) daar een uitzondering op zijn?
Sinds 3 mei is de VN conferentie over de herziening van het NPT verdrag in de VN gebouwen in New York begonnen. Vier weken lang confereren de deelnemers over het probleem of we een kernwapenvrije wereld dan wel een catastrofe tot stand brengen. Op het einde van hun bijeenkomst moet het resultaat ons tonen dat de duidelijke multilaterale inspanningen voor ontwapening en de non-proliferatie überhaupt een toekomst hebben.
De verdragstaten zien zich geplaatst voor drie uitdagingen: ze moeten een ontwapeningsconsensus vinden, de huidige non-proliferatiecrisis moet opgelost worden en de kernwapencontrole moet verscherpt worden. Ook moeten de kernwapenlanden de aangegane verplichtingen van het NPT verdrag om kernwapens te ontmantelen in praktijk omzetten. De bereikte resultaten op het vlak van wapenvermindering zijn tot nog toe bijzonder pover en totaal onvoldoende. De kritiek aan het adres van de kernwapenlanden komt vooral van de niet gebonden landen als Egypte, Algerije, Koeweit, Libië, Iran en Syrië. Ook de globale vredesbeweging - 250 organisaties aanwezig in New York - heeft in het kader van de bijeenkomst een globale campagne gestart voor een nucleaire ontwapening onder de slagzin “disarm now” een voor een toekomst zonder kernwapens.
De bijeenkomst over ontwapening in het kader van het NPT verdrag zal een moeilijke onderhandeling zijn. Het dreigt een ontmoeting te worden waar bepaalde delegaties veronderstellingen als discussiepunt willen opdringen en objectieve waarheden niet ter sprake zullen laten komen. Bijgevolg hebben we er het raden naar hoe het slotdocument er zal uitzien, als er al een opgesteld zal kunnen worden.
De conferentie ging onder een verbale woordenslag van start tussen de Iraanse president Mahmoud Ahmadinedjad en Hillary Clinton, minister van buitenlandse zaken van de Verenigde Staten.
Toen het Iraanse staatshoofd zijn toespraak begon verliet de VS delegatie de zaal, gevolgd door zijn westerse poedels. Dergelijk optreden is niet nieuw, ze hebben dit al in het verleden ook opgevoerd. Het werd in onze media nogal in de verf gezet. Over de juiste inhoud van de toespraak van Ahmadinedjad heeft de lezer of kijker echter het raden. We werden door onze media niet veel wijzer gemaakt op dit vlak. Dus moesten we zelf een heuse zoektocht ondernemen om de integrale tekst van de toespraak te vinden. Ook vergaten onze media te vermelden dat de toespraak van Ahmadinedjad een instemmend applaus kreeg van de meeste in de conferentiezaal gebleven delegaties. Men kan zich de vraag stellen of het weglopen van bepaalde Westerse delegaties niet ingegeven wordt uit schrik geconfronteerd te worden met de harde waarheid over hun dubbelzinnige houding in de nucleaire en conventionele wapenproblematiek.
In zijn toespraak zegde het Iraanse staatshoofd dat de productie en het bezit van een kernbom, onder welk voorwendsel ook, een gevaar is voor diegenen die ze produceren en stockeren. Het is een bedreiging voor het leven, het milieu en voor de toekomstige generatie. Ook stipte hij aan dat de VN-veiligheidsraad niet in staat is gebleken om een duurzame stabiliteit in de internationale betrekkingen tot stand te brengen.
Wanneer hij de mening verkondigt dat bepaalde landen met hun vetorecht de VN Veiligheidsraad instrumentaliseren om hun hegemoniaal machtstreven door te drukken, dan is dit eigenlijk een objectieve waarheid. Dergelijke politiek kan inderdaad tot haat leiden, en brengt effectief een wapenwedloop opgang. Dreigen met het gebruik van het nucleair wapen is in tegenspraak met NPT verdrag en een flagrante overtreding van de uitspraak van het Internationaal Gerechtshof van Den Haag van juli 1996. Dergelijke dreiging ten opzichte van landen die zich niet willen onderwerpen is één van de oorzaken die een verdere nucleaire wapenwedloop op gang kunnen brengen.
Wat het Midden-Oosten betreft, is het Israël - als enig kernwapenland in de regio, dank zij de Amerikaanse en Europese logistieke en financiële steun - dat een reëel gevaar vormt voor de buurlanden. Als we het NPT verdrag er op nalezen, dan wordt er geen uitzondering gemaakt voor Israël, Pakistan en India. Deze landen ondertekenden inderdaad het Verdrag niet, maar het Internationaal Gerechtshof van Den Haag heeft bepaald dat àlle landen – ook de niet ondertekenaars – de verplichting hebben ontwapeningsonderhandelingen op te starten en tot een goed einde te brengen. Aan deze waarheid valt niet te tornen, de kernwapens van voornoemde landen vormen een duidelijke inbreuk op het NPT verdrag. Waarom blijven Washington en de EU landen zwijgen, waarom worden er geen sancties opgelegd, waarom wordt de geldkraan niet dichtgedraaid? Waarom eist men van Israël, - en ook van Pakistan en India - niet dat het hun nucleaire installaties laat inspecteren door het IAEA. Deze zeer selectieve houding voedt de indruk dat sommige landen deze instelling willen misbruiken tegen landen die geen kernwapens hebben, maar die zich opstandig gedragen tegen de opgelegde dictaten. Willen sommigen het bezit van kernwapens en kernenergie monopoliseren, om hun wil aan de internationale gemeenschap op te dringen? Door de dubbelzinnige houding van bepaalde kernwapenlanden wordt de indruk alleen maar sterker dat ze het alleenrecht op kernwapens opeisen als een onderdeel van hun imperiale superioriteit.
In de toespraak van Hillary Clinton bleef het bij de al gekende retoriek en schuldtoewijzing zonder concrete of tastbare bewijzen te brengen. We zijn ons ten zeerste bewust van de juistheid van Clintons vaststelling dat de wereld op een kruispunt aangeland is waar ze een duidelijke keuze moet maken: ofwel de vermindering van de nucleaire risico’s ofwel een verdere kernwapenproliferatie. Maar kennelijk blijft de bijdrage van Washington in de vermindering van symbolische aard. Verder verklaarde Clinton dat de VS zich zullen inzetten voor het instellen van kernwapenvrije zones in Afrika en Azië. In haar ogen zijn de voorwaarden voor een kernwapenvrije zone in het Midden-Oosten niet gunstig, waar ze duidelijk de schuld legt bij Teheran, maar Israël als enige kernwapenmacht in regio niet vernoemt. Inderdaad nergens in haar betoog heeft ze Israël, India of Pakistan vernoemd. We moeten ons hierover natuurlijk niet opwinden want dat betreft bevriende staten. Worden hypocrisie, dubbele standaard en intellectuele oneerlijkheid tot hoogste 'westerse waarden' gepromoveerd?
Laten we ons niet vergissen en de westerse propaganda kritisch blijven onderzoeken, want de 'internationale gemeenschap' omvat meer landen dan de NAV0-lidstaten. Zo grepen half april 2010 opeenvolgend twee topbijeenkomsten plaats in Brasilia: eerst de ontmoeting van IBSA (India, Brazilië, Zuid-Afrika), vervolgens BRIC (Brazilië, Rusland, India, China). De kwestie 'Iran' werd er besproken, zowel op de IBSA als op de BRIC top. Men is het eens om het spoor van onderhandelingen naar voor te schuiven in plaats van de piste van de sancties. Iran heeft recht op nucleaire energie, heet het, maar heeft ook de plicht om de internationale ongerustheid over de aard van het Iraans nucleair programma weg te nemen. De Braziliaanse president Lula zal in de maand mei Teheran bezoeken, waarbij we niet mogen vergeten dat Brazilië tot eind 2011 lid is van de VN-Veiligheidsraad. Opvallend is hierbij ook het standpunt van India dat nu openlijk het sanctiebeleid durft in vraag te stellen. Belgische ministers, ook al zijn ze ontslagnemend, zouden best niet vergeten 's over het muurtje te kijken.
Iran diende 11 concrete voorstellen in voor de verscherping van het NPT verdrag, maar spijtig genoeg werden deze door onze media niet gepubliceerd. Nochtans is dit nodig om een duidelijk beeld te krijgen over de Iraanse houding in de nucleaire ontwapeningsproblematiek. We kunnen maar hopen dat Lady Ashton ze zal lezen voor ze met Teheran in gesprek zal gaan.
1. Nucleaire ontwapening moet hoog op de NPT agenda geplaatst worden. Het NPT verdrag moet zich ontwikkelen tot een Nucleair Disarmament and Non Proliferation Treaty (DNPT, Nucleair Ontwapenings en Non Proliferatie Verdrag)
2. Instellen van een onafhankelijke internationale groep, met volledige autoriteit van de conferentie, om de richtlijnen op te stellen voor het toepassen van artikel VI van het NPT verdrag (over ontwapening, AU), alsook het opstellen van een planning ter supervisie van de nucleaire ontwapening en de preventie van proliferatie.
3. Introductie van juridisch bindende verplichtingen voor veiligheidsgaranties zonder discriminatie of voorwaarden.
4. Onmiddellijke beëindiging van alle types van onderzoek, ontwikkeling of verbetering van nucleaire wapens en desbetreffende nucleaire installaties.
5. Aannemen van een legaal bindend instrument voor het volledig verbod op productie, opslaan, verspreiden en gebruik van kernwapens.
6. Suspensie van het lidmaatschap in de raad van gouverneurs van het IAEA voor die landen die gebruik maken van kernwapens of er mee dreigen.
7. Stopzetten van iedere vorm van nucleaire samenwerking met landen die het NPT niet hebben getekend en het aannemen van strafmaatregelen tegen de staten die dergelijke samenwerking met niet NPT landen verder zetten.
8. Iedere bedreiging of aanval met kernwapens tegen nucleaire installaties moet beschouwd worden als een inbreuk op en schending van vrede en veiligheid, en moet door de VN gesanctioneerd worden door het stoppen van ieder vorm van samenwerking van de NPT landen met het bedreigende of agressieve land.
9. Onmiddellijke en onvoorwaardelijke in uitvoer brengen van de resolutie aangenomen op de herzieningsconferentie van 1995 voor het instellen van een kernwapenvrije zone in het Midden-Oosten.
10-Ontmanteling van alle nucleaire wapenopgeslagplaatsen in de militaire basissen in Amerika en deze van de bondgenoten ( Nederland, België, Duitsland, Italië, Japan).
11- Collectieve inspanning om de structuur van de VN-veiligheidsraad te hervormen
We kunnen de stelling van Teheran als volgt samenvatten: proliferatie van het kernwapen stoppen kan niet zonder ontwapening. Daarmee staat Iran niet alleen. Er is een actieve politiek van de niet-gebonden landen op dit vlak.
Of de aan gang zijnde conferentie concrete stappen zal uitvaardigen in de richting van een wereld zonder kernwapens en streven naar een conventie voor het verbod atoomwapens en wapens met verarmd uranium is voor het ogenblik koffiedik kijken.
Antoine Uytterhaeghe