Twee maal per jaar komen activisten van de hele wereld samen onder de paraplu van ICAN (International Campaign to Abolish Nuclear Weapons). Eind april vond een volgepland weekend plaats in Wenen met als doel het wereldwijde netwerk van antikernwapen activisten samen te brengen en de lijnen uit te tekenen om in de toekomst gerichte, internationale campagnes te kunnen voeren. Lobke Van Belle, stagiair bij Vrede brengt verslag uit Oostenrijk.
ICAN werd opgericht in 2007 en biedt de kans aan NGO's wereldwijd om zich vrijblijvend aan te sluiten en de strijd tegen kernwapens te voeren onder dezelfde naam. Er zijn minstens 60 nationale afdelingen in evenveel verschillende landen. Omdat de campagne de laatste jaren sterk gegroeid is, was het voor de kerngroep tijd om een meeting te houden met workshops en nieuwe ideeën voor de toekomstige structuur en strategie van ICAN.
Het ICAN-weekend viel niet toevallig tijdens het laatste weekend van april in Wenen. De bijeenkomst werd gebruikt als voorbereiding op het Prepatory Committee (PrepCom) van het non-proliferatieverdrag (NPV). De eerste sessies van deze PrepCom werden in Wenen gehouden van 30 april tot 11 mei 2012. Een eerste PrepCom wordt gehouden om de toetsingsconferentie van het NPV in 2015 voor te bereiden. Officieel wordt de uitvoering van elk artikel van het NPV grondig geëvalueerd en de staten krijgen de kans om discussie te voeren met het oog op aanbevelingen voor de volgende toetsingsconferentie van het NPV. In de feiten worden vooral de verschillende standpunten van de aangesloten landen bij het NPV gehoord en wordt de agenda opgesteld voor de volgende bijeenkomsten.
Het startschot werd gegeven door Dr. Tilman Ruff, de voorzitter van ICAN. Hij lichtte de aanwezigen in over de reeds gerealiseerde punten in het kernontwapeningproces. Door het Internationale Comite van het Rode Kruis werd in 2010 een resolutie goedgekeurd over de humane impact van kernwapens. Dertig nationale Rode Kruis afdelingen onderschreven het verdrag dat oproept tot het aanvangen van onderhandelingen omtrent kernontwapening. Er kwam de aankondiging voor een conferentie in Oslo volgend jaar dat zal handelen over de humanitaire consequenties bij het uitbreken van een nucleaire oorlog. Ook de uitkomsten van de jongste stemming voor een Nuclear Weapon Convention bleven niet onaangeroerd. 146 landen stemmen binnen de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties reeds voor een allesomvattend akkoord, 26 landen stemmen tegen. Wat opvalt is dat vooral NAVO landen niet de moed vinden om voor een wapenconventie te stemmen.
Tijdens het weekend had iedere aanwezige de kans om twee van de vier aangeboden workshops te volgen. De eerste workshop handelde over de humanitaire consequenties van nucleaire wapens. Wat opviel was de focus verleggen van de kernwapenstaten naar de niet-kernwapenstaten. Hiervoor werd een vergelijking gemaakt met rokers en niet-rokers. Om rokers duidelijk te maken dat hun rookgedrag anderen schaadt, wordt de focus gelegd op niet-rokers wiens gezondheid in het gedrang komt ondanks hun 'goed gedrag'. Door de focus op de niet-kernwapenstaten te leggen, maakt men aan de kernwapenstaten duidelijk dat zij minstens evenveel te lijden hebben onder een kernoorlog, terwijl zij goed gedrag vertonen.
De tweede workshop werd geleid door Tim Wright van ICAN Australië. Hij werkte mee aan het divestment rapport "Don't bank the bomb" en gaf een workshop over hoe het rapport werd gebruikt en hoe ICAN dit op een productieve manier kan opvolgen. In verschillende landen, zoals Noorwegen en Zweden, werd het rapport aan de massamedia gegeven of zijn gesprekken gestart met verschillende betrokken banken. De activisten hopen op die manier de banken op andere ideeën te brengen qua investeringen. Om het rapport op een productieve manier op te volgen, werden voorstellen gedaan voor een mailinglist of een Europese databank die regelmatig up to date wordt gehouden. Daar kan iedereen volgen welke vorderingen verschillende banken maken en vooral welke vorderingen niet worden gemaakt.
Een kernwapenvrije zone in het Midden-Oosten werd in de derde workshop besproken. Vijf ICAN Campaigners uit Israël (Sharon Dolev), Bahrein (Nasser Burdestani), Egypte (Ahmed Saada), Turkije (Arife Kose) en Syrië (Dr. Ghassan Shahrour) kwamen de situatie in hun land en manieren om een kernwapenvrije zone te bevorderen bespreken. In het Midden-Oosten zijn jongeren de sleutelfiguren en moeten de parlementairen worden aangesproken. De jongeren zijn goed mee in sociale media en de parlementairen zijn de vertegenwoordigers van het volk. Zij zijn volgens het Middle-East ICAN Team dé mensen die je met de neus in dezelfde richting moet krijgen om een kernwapenvrije zone in het Midden-Oosten te kunnen installeren.
De sleutelelementen voor een goede campagne werden meegedeeld in de vierde en laatste workshop. Thomas Nash en Richard Moyes gaven een tien-punten plan om rekening mee te houden tijdens het voeren van een campagne. De belangrijkste punten om een succesvolle campagne te leiden zijn o.a. je focussen op de humanitaire impact van kernwapens, snel reageren, klaar zijn voor reactie van de overheid, inspelen op betrokkenen zoals diplomaten, een sterke coalitie uitbouwen en de lijnen van het debat zelf bepalen. De punten werden gebaseerd op de succesvolle campagne tegen clusterbommen.
Als afsluiter kwam Alexander Kmentt, de Oostenrijke ambassadeur, een woordje uitleg geven over zijn verwachtingen van de PrepCom. Hij bleef heel erg voorzichtig in zijn standpunten en bereidde de NGO's voor op een tot nu toe kleine of geen realisatie van het jongste actieplan uit 2010. Een aantal punten in dat plan waren bijvoorbeeld al gerealiseerd voor de toetsingsconferentie, waardoor het gevoel gegeven wordt dat de kernwapenstaten hun taken serieus nemen. Als echter de vergelijking wordt gemaakt met de toetsingsconferentie van 2000, was Kmentt beduidend positief. Anders dan toen is nu het actieplan nog steeds intact en die context is zeker belangrijk. We moeten voor ogen houden dat er nog maar twee jaar voorbij zijn en dus nog niet heel veel kan gerealiseerd zijn, maar dat het actieplan nog steeds intact is, is zeker productief voor deze PrepCom.
Als Oostenrijkse ambassadeur sprak hij in naam van zijn land en kon meedelen dat Oostenrijk positief blijft en zich zal inzetten om de kernwapenstaten op hun verplichtingen te wijzen. Dat zouden volgens hem dan ook alle niet-kernwapenstaten moeten doen. Een herhaling van 2000 (een mislukte conferentie) wil men in ieder geval koste wat het kost vermijden.
De campagne die ICAN nu voert (algemeen verbod op kernwapens), sluit dicht aan bij de verschillende acties waar Vrede aan deelneemt. ICAN probeert op het internationale niveau een verbod op kernwapens te bekomen, Vrede voert acties om de kernwapens te verwijderen van Kleine Brogel. De platformtekst die circuleert in België en de internationale fietsactie op 2 juni zijn hier enkele voorbeelden van. Bovendien was het weekend een goed moment om op het internationale niveau promotie te maken voor de fietsactie. De eerste dag maakte ik hier dan ook gretig gebruik van en dat resulteerde in heel wat positieve reacties. Het nieuws bereikte zelfs de Israëlische online radio "All For Peace" via een interview dat werd afgenomen.