Minister van Binnenlandse Zaken Joëlle Milquet (cdH) wil extremistische verenigingen en hun websites verbieden. Aanleiding daarvoor zijn de recente rellen in Molenbeek op aanstichten van Sharia4Belgium, een haatdragende organisatie van een aantal religieuze fanatici. Milquet stelde prompt een wetsontwerp op die de wet op het verbod van privémilities moet wijzigen, zodat voortaan ook “bepaalde extremistische verenigingen of feitelijke groeperingen verboden worden”.
Maar binnen het kernkabinet is er blijkbaar geen overeenstemming omdat er terechte twijfels zijn gerezen rond de vrijheid van vereniging.
Partijgenoten van Milquet trekken nu met het wetsvoorstel naar het parlement waar naar een consensus zal worden gezocht. De passage die ons als sociale beweging erg verontrust, stelt dat verenigen en feitelijke groeperingen worden verboden als die “door hun daden discriminatie, haat of geweld jegens een persoon of groep personen veroorzaken, wegens hun afkomst of omdat ze behoren of niet behoren tot een volksgroep, een natie, een vermeend ras of een bepaalde godsdienst, ofwel ideeën of theorieën verspreiden die ertoe neigen deze discriminatie, haat of dit geweld te rechtvaardigen, aan te moedigen of te veroorzaken”. De minister begeeft zich hier op glad ijs.
Eerst en vooral lijkt een verbod op organisaties die een 'idee verspreiden' dat 'er toe neigt' discriminatie 'aan te moedigen' moeilijk te verzoenen met de grondwettelijke vrijheid van meningsuiting en vereniging. In Artikel 27 van de Belgische grondwet staat trouwens uitdrukkelijk dat dit recht niet aan enige preventieve maatregel kan worden onderworpen.
Ten tweede kan dergelijke wet gemakkelijk misbruikt worden om allerlei politieke opposanten en actiegroepen uit te schakelen. We herinneren ons nog de hetze enkele jaren geleden tegen Abu Jahjah en de Arabisch Europese Liga (AEL). Een hetze die zich met dit soort wetgeving gemakkelijk kan vertalen in de gerechtelijke vervolging van wat in wezen een politieke organisatie is. Het is niet omdat je het niet eens bent met de AEL, dat de organisatie het recht niet heeft om een politieke mening te verkondigen, bijvoorbeeld over hoe onze maatschappij met allochtone jongeren omgaat. De wet, zoals Milquet die wil ingevoerd zien, lijkt ook perfect toepasbaar op oproepen vanwege de Palestijnse solidariteitsbeweging om Israël te boycotten– in feite een ethische vraag om producten van de bezetting in de winkelrekken te laten liggen. Het gaat nochtans om een legitieme en geweldloze actie, naar analogie met de acties van de antiapartheidsbeweging tegen het racistische Zuid-Afrika. Voor burgers is dit een ultiem wapen om respect voor de mensenrechten af te dwingen als hun regeringen daar geen werk van maken. Milquet zegt zich te laten inspireren door Frankrijk voor haar wetsvoorstel. Daar zijn er echter verschillende gevallen van gerechtelijke vervolgingen tegen dergelijke politieke acties. Volgens advocaat Raf Jespers van 'Progress Lawyers' kan de wet ook ingezet worden als antisyndicaal middel: als België –zoals nu in Griekenland– harde besparingen zou doorvoeren en daartegen komt zwaar protest dan “kan zo'n wet gebruikt worden om organisaties die dat protest aanvoeren te verbieden”, meent Jespers.
Ten derde is deze wet volstrekt overbodig. Er is immers al een antidiscriminatie-wetgeving die toelaat om daden die aanzetten tot haat, geweld en discriminatie te bestrijden. Volgens het Centrum voor Gelijkheid van Kansen en voor Racismebestrijding zijn haatboodschappen immers daden en niet louter meningen. Het is het recht van Sharia4Belgium om te pleiten voor de invoering van de sharia in België. Het is een mening zoals het Vlaams Belang evenzeer een arsenaal aan erg controversiële meningen koestert. Maar wie aanzet tot geweld of discriminatie op grond van geslacht, ras of geloof -wat duidelijk iets anders is dan wanpraktijken van een regering aanklagen- stelt een strafbare daad. Het is op die basis dat in maart 2011 de neonazi-beweging Blood & Honour werd veroordeeld. Hetzelfde geldt trouwens voor Sharia4Belgium, dat bij herhaling opnieuw kan vervolgd worden en zeker zwaarder zal veroordeeld worden.
Ten vierde is het nog maar de vraag of het verbieden van organisaties wel doeltreffend is. Sharia4Belgium is een feitelijke vereniging, een organisatie die niet echt bestaat. Als feitelijke vereniging kan je bijvoorbeeld gewoon een andere naam aannemen. Zo'n vereniging kan bovendien ondergronds gaan, zodat ze nog moeilijker traceerbaar wordt. Geven we de organisatie niet een hoger martelaarsgehalte door ze te verbieden?
Het is niet de eerste keer dat men plannen op tafel legt om radicale organisaties te verbieden. Sommigen kunnen Sharia4Belgium wellicht goed gebruiken om een zeer verregaande wetgeving door te drukken, iets waar liberale democraten zich in onze geschiedenis altijd hebben tegen verzet. De geviseerde organisaties mogen dan wel degelijk een potentieel gevaar vormen voor de samenleving, die samenleving heeft al de wettelijke middelen om ze te bestrijden en die strijd kan niet ten koste gaan van de aantasting van onze grondrechten.