Het uittredend parlement in Guatemala houdt de inauguratie van de nieuwe president Bernardo Arévalo de León urenlang tegen.
"Democratie is niet mogelijk zonder sociale rechtvaardigheid". Het was één van de treffende uitspraken van Bernardo Arévalo, de nieuwe sociaaldemocratische president van Guatemala, bij zijn ambtsaanvaarding. Diverse hoge gasten, met o.m. de Spaanse koning en de Chileense president Gabriel Boric, hebben het echter niet mogen horen. Ze waren na meer dan acht uur wachten weer op het vliegtuig naar huis gestapt.
Volgens de Grondwet van Guatemala had de nieuwe president uiterlijk om 4 uur in de namiddag van zondag 14 januari de eed moeten afleggen. Dat was echter niet naar de zin van de oude garde, het ‘Pact van de Corrupten’ zoals ze worden genoemd. Het uittredend parlement kwam op zondagochtend bijeen, urenlang, zogenaamd om documenten te bestuderen. En zolang er geen nieuw parlement is, kan de nieuwe president ook geen eed afleggen. Het duurde tot 8 uur ’s avonds voor de 160 nieuwe parlementsleden ingezworen konden worden.
Toen moesten nog de nieuwe instanties van het parlement gekozen worden, onder meer de verkiezing van een voorzitter. De ‘oude garde’ had de partij van Arévalo, die met 60% de presidentsverkiezingen van augustus 2023 had gewonnen, eerder al buiten spel gezet. Het betekende dat Arévalo's partij, ‘Movimiento Semilla’, geen fractie kon vormen, geen lid voor het bureau van het parlement kon aanduiden en geen voorzitters voor commissies kon hebben. Uiteindelijk werd die beslissing door het nieuwe parlement teniet gedaan en kon Movimiento Semilla (‘Zaad beweging’) de voorzitter van het nieuwe parlement leveren. De zestig internationale delegaties aanwezig voor de inauguratie van de president zaten ondertussen geduldig te wachten.
Het was uiteindelijk 20 minuten na middernacht, maandag 15 januari, vóór Arévalo de eed kon afleggen en zijn redevoering kon houden.
Voor het parlement en het Teatro Nacional stonden tienduizenden mensen te wachten met steun voor de nieuwe president. Mocht de boycot – sommigen spreken van een poging tot staatsgreep – zijn gelukt, het zou vast en zeker tot ernstige rellen zijn gekomen. De politie en het leger waren in grote aantallen aanwezig.
Er heerste inderdaad een maandenlange juridische strijd van de gerechtelijke instanties om de verkozen president te proberen uitsluiten. Het is niet gelukt. De Grondwettelijke Raad van het land stond aan de kant van de nieuwe president en ook de Voorzitter van de Organisatie van Amerikaanse Staten riep op om respect te hebben voor het resultaat van "eerlijke, vrije en transparante verkiezingen".
Bernardo Arévalo is de zoon van Juan José Arévalo, die president was van Guatemala van 1945 tot 1951, net vóór Jacobo Arbenz, die op zijn beurt in 1954 door een staatsgreep – met steun van de VS – werd afgezet. De periode van 1945 tot 1954, was die van de ‘revolutionaire’ presidenten, waarin o.m. voor de invoering van een systeem van sociale zekerheid werd gezorgd. Deze "lente" van de politiek in Guatemala werd brutaal onderbroken door de staatsgreep. Vandaar dat nu over een "nieuwe lente" wordt gesproken en Vivaldi’s ‘Lente’ werd gehoord tijdens de ambtsaanvaarding van Bernardo Arévalo.
Arévalo staat voor geen makkelijke opdracht en belooft ook geen vlekkeloos parcours. De verwachtingen zijn daarom niet al te hoog gespannen. De wijdverbreide corruptie in het land aanpakken, raakt aan sterke belangen en is allesbehalve eenvoudig. Het racisme is al even wijdverspreid en de miljoenen inheemse boeren wachten met ongeduld op betere levensomstandigheden.
Kortom, het is een broze democratische lente die misschien wel het eind kan betekenen van een "lange nacht van dood, terreur en corruptie", aldus nog de nieuwe president.
Dit artikel verscheen eerder op Uitpers.