Dag Hammarskjöld, de tragische tweede secretaris-generaal van de Verenigde Naties, zei ooit dat de organisatie "niet is opgericht om de mensheid naar de hemel te leiden, maar om de mensheid te redden van de hel". Dat hangt er natuurlijk sterk vanaf wat voor soort hel je in gedachten hebt.

De fall-out van Adolf Hitlers vernietigingskampen moet de wereld Hammarskjöld hebben beheerst tijdens zijn ambtstermijn van 1953 tot aan zijn trieste dood door een vliegtuigongeluk in 1961. Hetzelfde geldt voor de schaduw van een mogelijke nucleaire vernietiging als gevolg van de Koude Oorlog tussen de Verenigde Staten en de Sovjet-Unie.

Wat hij misschien toen al kon zeggen, is dat de VS zichzelf zag als de overheersende wereldmacht, bereid om zijn eigen versie van de hel los te laten wanneer en hoe het maar wil. Hammarskjöld moet hebben geweten dat de VN volstrekt machteloos stond tegenover de VS dat op het wereldtoneel vrijwel alles kon doen wat het wilde - en dat meestal ook deed.

De VN is al geruime tijd een vrij betekenisloze instelling, die slechts fungeert als een nuttige idioot wanneer het Witte Huis besluit dat het een rol te vervullen heeft bij de bescherming van de Amerikaanse belangen. De proxy-oorlog die de VS voert tegen Rusland in Oekraïne en het opvoeren van de spanningen tegen China zonder enig teken van leven van de VN om deze gebeurtenissen te stoppen, zijn daar een duidelijk voorbeeld van.

De VN -gevestigd in de buik van het beest zelf, in New York- is een orgaan zonder enige zinvolle kritiek op de VS, dat bijvoorbeeld volledig negeert dat de overgrote meerderheid van de landen in de Algemene Vergadering van de VN de laatste 30 opeenvolgende jaren de opheffing eist van het illegaal VS-embargo tegen Cuba. Maar toch verwacht de VS dat elk land zijn instructies opvolgt om Rusland te sanctioneren voor zijn invasie in Oekraïne.

In 2003 verklaarde Colin Powell aan de VN-Veiligheidsraad, het zogenaamd belangrijkste orgaan van de organisatie, dat de VS bewijzen had dat Irak over massavernietigingswapens beschikte en dat dit een rechtvaardiging was om tot oorlog over te gaan. Natuurlijk was VS-president George W. Bush sowieso van plan Irak binnen te vallen, maar het Witte Huis vond het duidelijk belangrijk om zijn topdiplomaat naar de VN te sturen om daar een leugen te vertellen -waarvan iedereen in de regering op de hoogte was- om internationale steun te vergaren voor zijn rampspoed in Irak. Zelfs het VS-Congres concludeerde dat de regering had gelogen, maar in de VN heerst er een oorverdovende stilte over de mogelijkheid van een sanctie tegen de VS voor het liegen tegen de wereld zodat het honderdduizenden mensen kon doden in naam van regimeverandering.

Terwijl China en Brazilië inspanningen lijken te leveren om vrede te bewerkstelligen in Oekraïne, zijn er geen betekenisvolle vredesinitiatieven vanuit de VN. Het waren de Chinezen die Saoedi-Arabië en Iran recentelijk samen brachten om een deal te sluiten die vrede lijkt te kunnen brengen in Jemen - een land dat al bijna negen jaar verwikkeld is in oorlog. De VN heeft hier gefaald.

Deze week nog probeerde de VS op weinig overtuigende wijze vol te houden dat de Chinezen, nadat ze oorspronkelijk de Saoedi's en de Iraniërs bij elkaar hadden gebracht, niets hadden gedaan om vrede te bewerkstelligen in Jemen. Dat werd blijkbaar gerealiseerd door een lagere ambtenaar van het VS-ministerie van Buitenlandse Zaken die een telefoontje naar de Saoedi's pleegde. Men kan alleen maar veronderstellen dat de VN weet dat de VS en het militair-industrieel complex dat het overziet, diep verwikkeld zijn met beide conflicten, waardoor elke poging om tegen hun wil in te gaan zinloos is.

Er lijkt weinig kans dat de VS ooit ter verantwoording wordt geroepen door de Verenigde Naties.

Er lijkt weinig kans dat de VS ooit ter verantwoording wordt geroepen, zelfs al worden bepaalde Amerikaanse wandaden universeel erkend. Toen Julian Assange en WikiLeaks in 2010 duidelijke schendingen van het internationaal recht aantoonden via de documenten gelekt door Chelsea Manning, analist van de inlichtingendienst van het VS-leger, was er nooit de geringste kans dat de VS zich zou moeten rechtvaardigen. Voor de VS was dit zelfs het signaal om achter Manning en Assange aan te gaan in plaats van verantwoording af te leggen. Toch hadden de VS-diplomaten onlangs het lef om een VN-vergadering te verlaten toen een Russische vertegenwoordiger -die naast president Vladimir Poetin wordt beschuldigd van oorlogs- en mensenrechtenschendingen- begon te spreken.

De VN is gereduceerd tot een loutere organisator van conferenties over belangrijke onderwerpen zoals de klimaatnoodtoestand, water en een reeks andere kwesties. Het feit dat deze conferenties plaatsvinden is zeer betekenisvol. Maar er komen zelden resultaten die echt een verschil maken uit de marathon ‘onderhandelingssessies’ tijdens deze conferenties. De realiteit is dat de VN geen tanden heeft, noch over de wil beschikt om de moeilijkste landen, zoals de VS, ter verantwoording te roepen voor alles wat zij al dan niet doen na de conferenties.

Ik betoog niet dat het niet belangrijk is om alle naties van de wereld onder één dak bijeen te brengen om te debatteren over de uitdagingen waarvoor de planeet staat. Verre van dat – het is net van vitaal belang. Maar het is alleen belangrijk als de organisatie de tanden heeft om iedereen in gelijke mate ter verantwoording te roepen. Dat dit niet het geval is, heeft ertoe geleid dat landen in het Zuiden op zoek zijn gegaan naar nieuwe manieren om de zaken aan te pakken.

Binnen het VN-systeem eist de Afrikaanse Unie bijvoorbeeld een permanente vertegenwoordiging in de Veiligheidsraad. Het is waarschijnlijk dat dit doel ook bereikt zal worden naarmate de strijd om invloed over de nog steeds overvloedige natuurlijke rijkdommen van het continent voortduurt.

Maar veel landen in het Zuiden zien nu veel meer heil in het creëren van eigen structuren, die rekening houden met hun belangen en waarin ze niet louter als pionnen van de VS fungeren. De BRICS-alliantie van Brazilië, Rusland, India, China en Zuid-Afrika trekt grote belangstelling van andere landen zoals Saoedi-Arabië en Iran. De BRICS-landen zijn ook van plan onderling handel te drijven in hun eigen valuta als opmaat voor de ontwikkeling van een eigen gemeenschappelijke munt voor het Zuiden. Dit moet de dominantie van de dollar over de overgrote meerderheid van de wereldbevolking tenietdoen.

De boodschap voor de VN is: je kan relevant zijn voor het Zuiden of je kan een pijp rokend in je schommelstoel zitten kletsen met de VS over de goede oude tijd, terwijl grote delen van de wereldbevolking hun best doen om een echt verschil te maken.

Dit artikel verscheen eerder op Globetrotter.