Voor Netanyahu zijn de frequente dodelijke invallen in Palestijnse steden en vluchtelingenkampen politieke troeven waarmee hij zijn extremistische achterban kan tevreden houden. Maar dit is kortetermijndenken.

Na de ondertekening op 18 mei van een militair decreet dat illegale Israëlische joodse kolonisten toestaat om de verlaten nederzetting Homesh in het noorden van de bezette Westelijke Jordaanoever terug te vorderen, informeerde de Israëlische regering de VS-president Biden dat ze geen nieuwe nederzetting zal maken van het gebied. Dit contradictorische nieuws werd gerapporteerd door Axios op 23 mei en is nauwelijks verrassend te noemen.

Terwijl de extreemrechtse Israëlische ministers, Itamar Ben-Gvir en Bezalel Smotrich, precies weten wat ze willen, probeert Netanyahu een onmogelijke politieke evenwichtsoefening te verwezenlijken: hij wil alle wensen van Ben-Gvir en Smotrich inwilligen, zonder af te wijken van de politieke agenda van de VS in het Midden-Oosten, en zonder de omstandigheden te creëren die uiteindelijk de Palestijnse Autoriteit ten val zouden kunnen brengen.

Bovendien wil Netanyahu een normalisering met de Arabische regeringen, en tegelijkertijd de kolonisering van Palestina voorzetten, de nederzettingen uitbreiden en de volledige controle verwerven over de Al-Aqsa Moskee en andere Palestijnse islamitische en christelijke heiligdommen. 

Erger nog, hij wil, op aandringen van Ben-Gvir en zijn extremistisch religieuze achterban, Homesh herbevolken en nieuwe buitenposten creëren, terwijl hij ook een algehele gewapende opstand op de Westelijke Jordaanoever wil vermijden. Daarnaast wil Netanyahu goede relaties met de Arabieren en moslims, terwijl hij Arabieren en moslims voortdurend vernedert, onderdrukt en vermoordt.

Een dergelijke krachttoer is inderdaad quasi onmogelijk. 

Netanyahu is geen onervaren politicus die er niet in slaagt om al zijn doelgroepen tegelijk te paaien. Hij is een rechtse ideoloog die gebruik maakt van de zionistische ideologie en religie als basis van zijn politieke agenda. Op eender welke andere plaats, zeker in de Westerse wereld, zou hij beschouwd worden als een extreemrechtse politicus. 

Waarom wordt Netanyahu dan nog altijd niet als dusdanig bestempeld in het Westen? Als men het er algemeen over eens zou zijn dat Netanyahu een belediging is voor de democratie, dan zou het moeilijk worden om nog diplomatiek met hem om te gaan. Terwijl de extreemrechtse Italiaanse regering van Giorgia Meloni, Netanyahu afgelopen maart te gast had, heeft VS-president Joe Biden de Israëlische leider nog niet in persoon gesproken sinds hij maanden geleden zijn recentste regering van extreemrechtse religieuze leiders samenstelde. 

Netanyahu is zich bewust van al deze uitdagingen, evenals van het feit dat de reputatie van zijn land -zelfs bij de bondgenoten- ernstig aangetast is. De Israëlische leider is echter vastbesloten om te volharden - voor zijn eigen bestwil.

Het kostte vijf verkiezingen in vier jaar tijd voor Netanyahu om een relatief stabiele regering samen te stellen. Nieuwe verkiezingen brengen risico's met zich mee, aangezien oppositieleider Yair Lapid naar verwachting een meerderheid van de zetels zou winnen als er een zesde verkiezing komt.

Maar het tevreden stellen van Ben-Gvir en anderen, maakt van Israël een land dat geregeerd wordt door populistische, nationalistische leiders die vastbesloten zijn om een godsdienstoorlog te ontketenen. Te oordelen naar de situatie op het terrrein, zouden ze kunnen krijgen wat ze willen.

De waarheid is dat Ben-Gvir, noch Smotrich het politiek inzicht of de ervaring van Netanyahu hebben. Ze zijn het politieke equivalent van olifanten in een porseleinkast. Ze willen chaos zaaien en de ontwrichting gebruiken om hun agenda te bevorderen: meer illegale nederzettingen, meer etnische zuivering van Palestijnen, en uiteindelijk een religieuze oorlog. 

Omwille van al deze druk is Netanyahu, die zijn eigen expansionistische agenda heeft, niet in staat om een duidelijke blauwdruk te volgen voor de volledige annexatie van grote delen van de Westelijke Jordaanoever en het totaal staatloos maken van de Palestijnen. Hij kan geen consistente strategie ontwikkelen en handhaven omdat zijn bondgenoten hun eigen strategie hebben. En, in tegenstelling tot Netanyahu, kan het hen weinig schelen of ze daarbij de rode lijnen van Washington, Brussel, Caïro of Amman overschrijden.

Dit moet frustrerend zijn voor Netanyahu, die tijdens meer dan 15 jaar in de regering, een doeltreffende werkstrategie heeft ontwikkeld gebaseerd op allerlei evenwichten. Terwijl hij de Westelijke Jordaanoever geleidelijk verder koloniseerde en in Gaza een beleg handhaafde en af en toe een oorlog voerde, leerde hij om de taal van vrede en verzoening te veinzen op internationaal niveau. Hoewel hij in het verleden zijn eigen strubbelingen heeft gekend met Washington, verkreeg hij met de steun van het VS-Congres, vaak de bovenhand. En hoewel hij bij talloze gelegenheden Arabische, islamitische en Afrikaanse landen heeft geprovoceerd, slaagde hij er toch in om de banden met veel van hen te normaliseren.

Hij had een winnende strategie, waar hij bij elke verkiezingscampagne schaamteloos over opschepte. Maar het lijkt erop dat het feest eindelijk uit is. Netanyahu’s nieuwe politieke agenda wordt nu gemotiveerd door één enkel doel: zijn eigen overleving, of eerder die van zijn familie, waarvan verschillende leden beschuldigd worden van corruptie en nepotisme.

Als de huidige Israëlische regering instort onder het gewicht van haar eigen tegenstrijdigheden en extremisme, zou het bijna onmogelijk zijn voor Netanyahu om zijn positie te behouden. Als de extreemrechtse coalitiepartijen Netanyahu’s likoed-partij in de steek laten, zal Israël nog dieper wegzakken in een schijnbaar oneindige politieke crisis en sociale onrust. 

Voorlopig zal Netanyahu de huidige koers moeten aanhouden -niet-uitgelokte oorlogen, dodelijke raids op de Westelijke Jordaanoever, aanvallen op heiligdommen, het herbevolken of het oprichten van nieuwe illegale nederzettingen, het toestaan dat gewapende kolonisten dagelijks geweld plegen op Palestijnen, enz, ondanks de gevolgen van deze acties. 

Een van deze gevolgen is de uitbreiding van de gewapende opstand. Het fenomeen van gewapende strijd is nu al een paar jaren aan het groeien over heel de bezette Westelijke Jordaanoever. In gebieden als Nabloes en Jenin is de macht van gewapende verzetsgroepen in die mate toegenomen dat de Palestijnse Autoriteit er nog maar weinig controle over heeft.    

Dit fenomeen is ook het resultaat van het gebrek aan echt Palestijns leiderschap dat meer investeert in het vertegenwoordigen van de Palestijnen en in hen beschermen tegen Israëlisch geweld, in plaats van in de ‘veiligheidscoördinatie’ met het Israëlisch leger. 

Nu de aanhangers van Ben-Gvir en Smotrich, in de afwezigheid van enige bescherming voor Palestijnse burgers, onrust stoken en vernietigingen aanrichten op de Westelijke Jordaanoever, nemen Palestijnse strijders de rol van beschermers op zich. De militante groep 'Arīn al-ʾUsud' (Het hol van de leeuw) is een directe manifestatie van deze realiteit.

Voor Palestijnen is gewapend verzet een natuurlijke reactie op de militaire bezetting, apartheid en het kolonistengeweld. Het is niet per se een politieke strategie. Voor Israël is geweld echter wel een strategie. Voor Netanyahu vertalen de frequente dodelijke invallen in Palestijnse steden en vluchtelingenkampen zich in politieke troeven waarmee hij zijn extremistische achteban kan tevreden houden. Maar dat is kortetermijndenken.

Als het ongecontroleerde geweld van Israël aanhoudt, zou de Westelijke Jordaanoever zich binnenkort in een totale militaire opstand tegen Israël kunnen bevinden en in openlijk verzet tegen de Palestijnse Autoriteit. In dat geval zullen de goocheltruken of evenwichtsoefeningen van Netanyahu de gevolgen nog onmogelijk kunnen controleren. 

Dit vertaalde artikel verscheen eerder op 'Politics for the People'.